LUKSUS W SKALI MIKRO. Ceramika półmajolikowa z nowożytnego ośrodka garncarskiego w Miechocinie. Etap I

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – Państwowego Funduszu Celowego.
Dofinansowano ze środków Województwa Podkarpackiego

Nazwa zadania: LUKSUS W SKALI MIKRO. Ceramika półmajolikowa z nowożytnego ośrodka garncarskiego w Miechocinie.
Etap I: opracowanie źródeł i analizy specjalistyczne.

Całkowita wartość:
190 442,00 zł

Wysokość dofinansowania:
104 900,00 zł Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego 
68 390,00 zł Marszałek Województwa Podkarpackiego 

Data podpisania umowy: marzec 2025

Pogram rządowy: „Ochrona zabytków archeologicznych”

OPIS PROJEKTU:
Celem zadania jest opracowanie wyników badań przeprowadzonych w latach 60. XX w. na terenie nowożytnego ośrodka garncarskiego w Miechocinie (obecnie dzielnica Tarnobrzega), który jest istotny z kliku względów. Po pierwsze, jest to jedyny w Polsce ośrodek rzemieślniczy, na terenie którego odkryto bezpośrednie dowody na produkcję wyrobów w typie półmajoliki (piece garncarskie). Po drugie, badania archeologiczne na terenie tego ośrodka dostarczyły olbrzymiej ilości unikatowych wyrobów z grupy tzw. ceramiki białoangobowanej (około 60 000 fragmentów), których opracowanie może stanowić istotny element w dyskusji nad genezą tego gatunku ceramiki w Polsce. Nie można przy tym pominąć faktu, że efekty badań warsztatu miechocińskiego były prezentowane wyłącznie w ograniczonym zakresie, zatem realizowany projekt uzupełni w sposób istotny bazę źródłową dotyczącą tego zagadnienia.

Koncepcja realizowanego zadania uwzględnia skatalogowanie źródeł i ich prezentację w formie graficznej oraz ujęcie stanowiska w kontekście zagadnień dotyczących historii Tarnobrzega i okolic oraz jego tła geomorfologicznego. Realizacja projektu – z uwagi na specyfikę źródeł – wymagała stworzenia interdyscyplinarnego zespołu, składającego się z przedstawicieli różnych dziedzin nauki. Realizowane zatem będą zarówno „klasyczne” studia archeologiczne, jak i ekspertyzy specjalistyczne, w tym: ocena tła geomorfologicznego stanowiska, jego rys historyczny w odniesieniu do sytuacji społeczno-ekonomiczno-gospodarczej regionu w XVII stuleciu oraz badania fizyko-chemiczne ceramiki i analiza izotopowa obecnego w niej strontu. Zestaw działań analitycznych został dobrany w taki sposób, aby możliwe było uzyskanie pełnego spectrum informacji, a wybrane analizy specjalistyczne z zakresu archaeological sciences są w głównej mierze metodami nieinwazyjnymi, co jest kluczowe dla ochrony dziedzictwa kulturowego.

Szczególnego podkreślenia wymaga fakt, że wytwórczość określana dziś mianem „ceramiki miechocińskiej” to wyroby niezwykle charakterystyczne, unikatowe i wysoce wyspecjalizowane. Sposób ich ornamentowania nawiązuje do konwencji majoliki włoskiej oraz ceramiki  bliskowschodniej, głównie tureckiej; na terenie Polski nie ma dla nich bezpośrednich analogii. Prezentują one bardzo wysoki poziom artystyczny oraz bogaty wachlarz dekoracji, na które składają się stylizowane ornamenty roślinne, motywy zgeometryzowane oraz przedstawienia figuralne.

Zasadniczym efektem działań podjętych w ramach programu będzie więc katalog źródeł ceramicznych, wzbogacony o materiał ilustracyjny i analizy specjalistyczne. Rezultaty realizacji zadania będą stanowić przyczynek do szerszej dyskusji, podstawę do podjęcia bardziej szczegółowych problemów badawczych. Opracowanie tych źródeł jest więc istotne z punktu widzenia badań nad historią garncarstwa oraz rozwojem ceramiki angobowanej w Europie Środkowej.