WIELKI CZWARTEK – Ostatnia Wieczerza

Grafika „Ostatnia Wieczerza” należy do zespołu osiemnastowiecznych sztychów, ilustrujących Loggie Watykańskie. Nad grawiurami pracowało trzech rzymskich artystów, dziś prawie zapomnianych, o których niewiele wiadomo. Byli to Pietro Camporese /1726-1781/ potomek znanej rodziny architektów rzymskich, działających na przestrzeni XVII – XIX wieku, profesor Narodowej Akademii Św. Łukasza w Rzymie. Geatano Savorelli zmarły w 1791 roku, malarz i rysownik, pracował a Rzymie w latach 1750-1775 oraz Giovanni Ottaviani /1735-1808/. Wykonane zostały techniką miedziorytu łączonego z akwafortą, barwioną gwaszem. Inspiracją do stworzenia grafik, stały się freski wykonane według projektów Rafaela w krużgankach dziedzińca San Damasco.  Omawiane przedstawienie „Ostatnia Wieczerza” znajduje się na XIII przęśle sklepienia jako 4 scena.

Grafika „Ostatnia Wieczerza”, Pietro Camporese (1726-1781), Geatano Savorelli (-1791), Giovanni Ottaviani (1735-1808), miedzioryt łączony z akwafortą, barwioną gwaszem

Grafika odzwierciedla scenę „Ostatniej Wieczerzy”, która odbyła się w Wielki Czwartek, w miejscu zwanym Cenakulum czyli Wieczernik, znajdującym się na górze Syjon w Jerozolimie. Wydarzenie opisane zostało w Nowym Testamencie. Utrwala jeden z najważniejszych momentów w życiu Jezusa Chrystusa, podczas którego, spożył ostatni posiłek wraz ze swoimi Apostołami. Określenie „Ostatnia Wieczerza” obejmuje w rzeczywistości różne wątki o odmiennym znaczeniu doktrynalnym. Uwypuklając temat eucharystyczny mówi się o „Ustanowieniu Eucharystii”. W trakcie wieczerzy Chrystus łamał i rozdawał chleb ze słowami „Bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje” (Mt 26,26). Po wieczerzy podał Apostołom kielich wypełniony winem ze słowami „Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów” (Mt 26,27-28). Równoległe opisy ustanowienia Eucharystii znajdują się w pozostałych Ewangeliach synoptycznych (Mk 14,22-24; Łk 22,19-20) oraz w 1 Kor 11, 24-26.

Prezentowane dzieło z muzealnej kolekcji a dokładnie omawiana scena „Ostatniej Wieczerzy” zakomponowana została w poziomym sześcioboku, rozgrywa się we wnętrzu. Przy stole nakrytym do wieczerzy zasiadają Chrystus wraz z dwunastoma Apostołami. Scena utrwala moment konsternacji, bezpośrednio po tym jak Jezus wypowiedział słowa: „Jeden z was Mnie zdradzi”. Na prawo od pionowej osi symetrii usytuowana została postać Jezusa, jako mężczyzny w średnim wieku, z siwymi włosami i brodą. Głowę jego okalają jasno srebrzyste promienie tworzące glorię. Dookoła stołu usadowieni na drewnianych ławach Apostołowie podzieleni na małe grupy, zajęci są rozmową. Kompozycja z mocno zaakcentowanym światłocieniem, utrzymana w tonacji szarości, błękitów i czerwieni z niewielkim akcentem żółci. Pozostałą część przęsła wypełniają romboidalne pola z płaskorzeźbami figur aniołów i uskrzydlone putta. Płaszczyznę poniżej pokrywają ornamenty roślinne i groteski.

Dorota Rucka-Marmaj

Kustosz