„Na Pasterkę”

Rycina wg rysunku Feliksa Brzozowskiego „Na Pasterkę”* przedstawia rodzimy widok przed kościołem, do którego idą, a także jadą saniami ludzie.
W centrum kompozycji znajduje się na otoczonym ogrodzeniem wzniesieniu, wyraźnie dominująca, budowla sakralna, którą okalają zaśnieżone drzewa. Z lewej strony widoczny jest płot i „zasypane śniegiem” krzewy. W dali, z prawej strony kompozycji zwracają uwagę dwa przydrożne krzyże.
Na dachu kościoła znajduje się śnieg, z którego „spływają” sople.
Ponadto zimowy klimat mroźnej nocy został przedstawiony poprzez ciemne niebo rozświetlone gwiazdami.
Śnieg na pierwszoplanowej drodze i w otoczeniu sakralnej budowli, wraz z rozświetlonymi oknami kościoła tworzy kontrast z mrokami nocy.
Ten utrzymany w realistycznej konwencji ksylograf, mający nieomal „fotograficzny” charakter pomimo braku kolorów, „obrazowo” oddaje istotę tej świątecznej tradycji, wręcz opowiada „jak to niegdyś bywało”…
Szerokie zróżnicowanie walorowe szarości (natężenie od jasnych do ciemnych tonów), przy jednoczesnym zastosowaniu różnych linii, tworzy głębię ilustracji.
Należy zaakcentować, że w Kościele katolickim Pasterka, czyli Msza Święta jest celebrowana w środku nocy; najczęściej o północy, a w naszym kraju należy do jednych z najważniejszych wydarzeń Świąt Bożego Narodzenia.
Uroczystość ta wraz z zawartym przesłaniem religijnym miała szczególnie wielką wymowę w czasach rozbiorów, gdyż niewola narodowa była dla społeczeństwa niezwykle trudnym doświadczeniem dziejowym.
Ryciny takie były drukowane w gazetach i czasopismach i trafiały do ówczesnego szerokiego kręgu odbiorców.

Maria Stopyra – kustosz

Feliks Brzozowski* (1836 – 1892) polski artysta malarz, rysownik oraz ilustrator, edukował się w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych w latach 1852-1859; tworzył przede wszystkim szczegółowo malowane krajobrazy. Twórca swoje prace wystawiał m.in. w warszawskim w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, a także od 1865 roku zamieszczał ilustracje w warszawskich czasopismach; Tygodniku Ilustrowanym, Biesiadzie Literackiej i Kłosach.

Materiał promujący zbiory Działu Sztuki, Muzeum Okręgowego w Rzeszowie

Feliks Brzozowski, „Na Pasterkę”, 1887, ksylograf, papier, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.