„Z szopką”

E. Nicz, wg rysunku, M. Pociechy „Z szopką”, drzeworyt, (ksylograf),  papier, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie.

Rycinę „Z szopką” wykonał Edward Nicz* wg rysunku Michała Pociechy** w 1882 roku, która została wydrukowana w „Kłosach”– polskim tygodniku ilustrowanym poświęconym literaturze, nauce i sztuce.

Dla M. Pociechy był to jeden z motywów, który artysta zrealizował również innymi technikami w latach 80. XIX wieku i w prasie z tamtego czasu można odnaleźć odmienne „ujęcia” tej świątecznej ilustracji.

Rycina przedstawia grupę kolędników z szopką, którzy wieczorową porą oddalają się od domu, ukazanego w malowniczej zimowej scenerii.

Efektowny drzewostan tworzy tło dla tegoż „zasypanego śniegiem” domu, natomiast pierwszoplanowe, potężne drzewa i typowe dla naszego krajobrazu, rodzime wierzby są lekko ośnieżone. Zimową aurę podkreślają białe partie śniegu, a szczególnie malowniczo przedstawiony zaśnieżony dach domu, natomiast księżyc w pełni i chmury (na znacznej powierzchni nieba), nadają tej  kompozycji niezwykły charakter. Gradacja „czerni”, szarości i bieli pozwoliła artyście wydobyć w dziele również efektowne cienie. 

Wśród kolędników widzimy; postaci dźwigające szopkę, muzykantów w tym skrzypka, a także chłopca niosącego koszyk z lalkami i w oddali kolejne osoby. Pogodni kolędnicy przedstawiają jeden z dawnych, a jednocześnie piękny zwyczaj spędzania świątecznego czasu. Rycina oddaje nastrój Świąt Bożego Narodzenia wpisując się w typowo polską aurę tego wydarzenia, a także prezentuje niezwykły „koloryt” tych wyjątkowych dni. Dzieło stanowi interesujący „zapis” obyczajowości, tak ważny dla naszej tradycji, czyli chodzenie „od domu do domu” z szopką po kolędzie.

Maria Stopyra – Kustosz

Michał Pociecha** (1852 – 1908) – artysta i pedagog, studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Jana Matejki i Władysława Łuszczkiewicza, a następnie w Monachium. Twórca swoje prace wystawiał m.in. w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, a także w Wiedniu, Pradze i we Lwowie. M. Pociecha wykonywał m.in. liczne rysunki węglem i kredką, które były często reprodukowane m.in. w rodzimych czasopismach.

Edwarda Nicz * (1851-1916) – drzeworytnik i wydawca;  wystawiał swe prace m.in. w Warszawie, Krakowie i Berlinie. Twórca uprawiał drzeworyt ilustracyjny i zamieszczał swe ryciny w czasopismach. E. Nicz reprodukował wybitne dzieła malarzy sobie współczesnych zarówno polskich jak i obcych.

Rycina promuje liczący kilka tysięcy zbiór grafik znajdujących się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Rzeszowie.