„Spotkanie” Włodzimierz Tetmajer

„Spotkanie”
Włodzimierz Tetmajer
1909, olej na płótnie

Obiekt zakupiony do zbiorów Muzeum Okręgowego w Rzeszowie w 2015 r.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Program Kolekcje – priorytet 4 – Kolekcje muzealne – II nabór 2015) zakup cennego obrazu „Spotkanie” Włodzimierza Tetmajera do Galerii Malarstwa Polskiego Muzeum Okręgowego w Rzeszowie.

Reprezentatywny, charakterystyczny dla twórczości Włodzimierza Tetmajera obraz „Spotkanie”, o specyficznej młodopolskiej stylistyce i kolorystyce nasyconej kontrastami barwnymi (z akcentami czerwieni i bieli), został namalowany syntetycznymi, dużymi plamami barwnymi położonymi miękko i efektownie. Okazała malarska kompozycja pochodzi z bardzo interesującego okresu jego twórczości. „Spotkanie” powstało w 1909 roku; obraz jest olejem na płótnie, który został stworzony w wyniku autentycznego zachwytu artysty polską wsią (jej barwnością, swojskością, ludowością i obyczajowością), w czasie zamieszkiwania artysty w podkrakowskich Bronowicach. To interesujące płótno przedstawia wykadrowany fragment wiejskiej rzeczywistości w wczesnowiosennej aurze. „Spotkanie” należy do intrygujących dzieł, ukazujących jego chłopomanię, czyli „zwrócenie się w stronę ludu”, naturę oraz zwyczajne życie ludzi w miejscowości, z którą był związany. Twórca „oddał” scenę i otoczenie przepełnioną kolorytem i klimatem owej wsi, pokazującą „istotę” życia podkrakowskiego ludu. Dzieło prezentuje pełnię talentu artysty, gdyż kompozycja ukazuje znakomity malarski warsztat widoczny w operowaniu gamą brązów, zieleni i ich zestawieniu z błękitem pogodnego nieba i niebieskimi ścianami chałup. Ponadto malarz zachwyca widza paletą czerwieni i bieli położoną na płótnie, która jest tak bardzo charakterystyczna dla jego malarstwa.

Bronowice dzisiaj – to przestrzeń Krakowa, a 100 lat temu była to podmiejska wieś. Miejscowość była dość często „odwiedzana” przez polskich artystów. W malarstwie motywy związane z tą wsią były podejmowane przez licznych twórców. Malowniczymi i barwnymi Bronowicami zachwycili się artyści, którzy „oddawali” widoki, sceny rodzajowe i portrety postaci z ludu. W gronie twórców, którzy malowali tą miejscowość byli m.in.: Aleksander Gierymski, Jan Stanisławski, Stanisław Wyspiański, Leon Wyczółkowski, Józef Czajkowski, Ludwik de Laveaux i największy „ mistrz ludowości” w malarstwie polskim Włodzimierz Tetmajer.

Obraz jest sygnowany, a zamyka go ozdobna rama z przełomu XIX i XX wieku.
Dzieło jest eksponowane w Galerii Malarstwa Polskiego Muzeum Okręgowego w Rzeszowie.

Portret Tetmajera autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, 1899

Portret Włodzimierza Tetmajera autorstwa Stanisława Wyspiańskiego, 1899

WŁODZIMIERZ TETMAJER (1862 – 1923) był malarzem, grafikiem, pedagogiem, politykiem, literatem, jednym z najwybitniejszych reprezentantów młodopolskiej sztuki inspirujących i fascynujących się rodzimym folklorem.
(Twórca był przyrodnim bratem poety Kazimierza Przerwy-Tetmajera.)
Włodzimierz Tetmajer uczył się malarstwa od 1875 roku w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, a następnie w Wiedniu w Akademii Sztuk Pięknych. W latach 1886 -1889 Tetmajer edukował się w Monachium, a potem w Paryżu; otrzymał też stypendium na wyjazd do Rzymu. Artysta był również uczniem Jana Matejki
(Włodzimierz Tetmajer studiował także filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim.)

Twórca od 1890 roku przebywał letnią porą w podkrakowskich Bronowicach, a kilka lat później zamieszkał tamże na stałe. Tetmajer został współtwórcą Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana”. Malarz ożenił się z dziewczyną z ludu – Anną Mikołajczykówną z Bronowic i jednocześnie stał się prototypem Gospodarza w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego. Twórca od 1899 roku należał do Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, a jako polityk działał w Polskim Stronnictwie Ludowym (był współzałożycielem frakcji PSL-Piast) i w okresie 1911-1918 był posłem w parlamencie wiedeńskim.

Niepowtarzalna sztuka Włodzimierza Tetmajera powstawała pod wpływem inspiracji malarstwem monachijskim i dziełami Aleksandra Gierymskiego. Jego obrazy są pełne wyrazu, a styl artysty całkowicie oddaje charakterystyczny dla epoki Młodej Polski zachwyt rodzimą ludowością. Twórca w swych obrazach ukazywał z mistrzowską dogłębnością barwne obrzędy, tradycyjną obyczajowość i codzienne życie podkrakowskiego ludu. Malarz przedstawiał sceny rodzajowe z pewnego rodzaju „opowiadaniem” (kreował też pogodny nastrój wydarzeń). Tetmajer malował okolicznościowe i religijne „wydarzenia”, ukazywał na płótnach modlące się osoby, kobiety w intensywnie kolorowych chustach („Święcone”, 1897). Jego obrazy przedstawiające spotkania, świąteczne zwyczaje przed bronowickim dworkiem mają „trwanie” (z nieomal z fotograficznym zatrzymaniem kadru), a jednocześnie żywiołowość postaci z ludu. (Zgodnie z przekonaniami młodopolskich artystów, chłopi uosabiali tradycyjne wartości i mieli wzorce polskości, które można zobaczyć w obrazach m.in.: „Scena na ganku w Bronowicach” i „Zaloty”.)

Twórca portretował też w realistycznej konwencji swoją rodzinę (żonę i dzieci), ukazywał ich w chałupie lub sadzie („Rodzina Mikołajczyków”, z ok. 1901; „Dorobek”, 1905).

Niemalże sielskie widoki Bronowic, wiejskie krajobrazy i dworki były nierzadkim tematem malowanych przez Tetmajera pejzaży, w których artysta kadrował pola zbóż (tworzył je energicznymi pociągnięciami pędzla).

Patriotyzm stał się jego istotnym motywem w tryptyku „Racławice” (1906-1907), gdzie malarz pokazał znaczącą rolę ludu i jego ważną rolę w historii Polski. Tetmajer wykonał również parę satyrycznych rysunków, które dekorowały krakowską kawiarnię artystyczną, „Paon” Ferdynanda Turlińskiego.
Malarz zajmował się także projektowaniem witraży, ilustratorstwem, malarstwem ściennym i scenografią. W 1902 wykonał polichromię kaplicy królowej Zofii w katedrze wawelskiej i kościoła w Sosnowcu (obecnie katedry).

Aktualnie dzieła tego artysty są w największych polskich muzeach i kolekcjach prywatnych i można je zobaczyć na licznych ekspozycjach.

W Muzeum Okręgowym w Rzeszowie znajduje się pierwszy obraz Włodzimierza Tetmajera pt. „Spotkanie”.

Zdaniem dr Stefanii Kozakowskiej Tetmajer Podziwiając „powagę, gest i ceremoniał” chłopów dopatrywał się w podkrakowskim ludzie cech piastowskich i prapolskich.

opracowała Maria Stopyra – kustosz