Władysław Aleksander Malecki, „Niedziela” – nowy obraz w Galerii Malarstwa Polskiego

Władysław Aleksander Malecki (1836 – 1900) był malarzem i rysownikiem, który urodził się w Masłowie k. Kielc. Artysta należy do wybitnych pejzażystów – realistów, jako jeden z najwybitniejszych polskich „Monachijczyków”.

Twórca studiował w latach 1852 – 1856 w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Christiana Breslauera, a następnie był zatrudniony jako dekorator teatralny. Malecki dzięki uzyskanemu w 1866 roku stypendium wyjechał do Monachium na dalsze studia i kształcił się u Eduarda Schleicha st. 

Twórca w czasie pobytu w „Mieście nad Izarą” był związany z polską kolonią artystyczną, a przebywając na obczyźnie wystawiał i zdobywał nagrody, natomiast po powrocie w 1880 roku nie był doceniany w Kraju.

Malecki był przede wszystkim wrażliwym pejzażystą, który przepełniał nastrojem, owym stimmungiem malarskie dzieła i „sięgał” do głębi przyrody, a rodzime krajobrazy należą do głównego motywu twórczości. Artysta malował jasne, poetyczne widoki pól, lasów i małych miejscowości, ale też są znane jego obrazy przedstawiające powstanie styczniowe, sceny rodzajowe, krajobrazy alpejskie. W dorobku twórcy znajdują się również wnętrza i martwe natury.

Artysta wykonywał też liczne rysunki.

Dzieła polskiego „Monachijczyka” malarza i rysownika znajdują się w największych naszych muzeach, w tym w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie.

Jego twórczość została zaprezentowana na wystawie monograficznej w 1999 i 2000 roku w Muzeum Narodowym w Kielcach, a następnie w Muzeum Narodowym w Krakowie, gdzie eksponowano obrazy i rysunki ze zbiorów wielu polskich muzeów i kolekcji prywatnych. Został także wydrukowany w 1999 roku katalog wystawy monograficznej artysty przygotowanej pod kierunkiem Alojzego Obornego z Muzeum Narodowego w Kielcach.

Fragment obrazu „Niedziela. Władysława Aleksandra Maleckiego

Realistyczny, pełen szlachetnej prostoty obraz Władysława Aleksandra Maleckiego „Niedziela” z 1874 roku przedstawia interesujący widok. Oto na tle pogodnego nieba, ukazanego w jasnobłękitnej tonacji widoczne są wysokie i niższe drzewa otaczające zabudowania z dominującym w tym zespole zabytkowym kościołem, z którego wychodzą ludzie.
W przeważającej kolorystyce zieleni, biele i czerwienie tworzą akcenty barwne podkreślając fragmenty dzieła i detali.

Ten typowo rodzimy krajobraz tchnie ciszą i niepowtarzalnym nastrojem. Owa nastrojowość tak charakterystyczna dla polskich „Monachijczyków” została efektownie zrealizowana w obrazie Władysława Aleksandra Maleckiego „Niedziela”. 
Dzieło jest niedużych rozmiarów (w formacie nieomal kwadratu) i należy do nieznanych, a jednak wpisuje się w najlepsze malarskie kompozycje artysty. Ten wyjątkowy, delikatnie namalowany obraz zajmuje miejsce obok tak szczególnych płócien jak majestatyczny, reprezentacyjny dla jego sztuki, przedstawiony w porannej mgiełce „Widok na Wawel” z 1873 roku, czy namalowany 6 lat później liryczny „Sejm bociani”. Te z kolei dużych rozmiarów dzieła uzmysławiają widzowi tajemniczy kontakt malarza z naturą, która jest ujęta w romantycznej konwencji, a jednocześnie została napełniona symboliką. W wymownej ciszy i przesłoniętych subtelną, ledwie zauważalną mgłą krajobrazach, dostrzegalna jest wrażliwość artysty, tak typowa dla jego sposobu przedstawiania istoty przyrody.

Malarz należy do najwybitniejszych naszych twórców działających w polskiej kolonii w Monachium, a polska historyk sztuki Pani Ewa Micke-Broniarek o artyście m.in. napisała; Źródłem inspiracji o decydującym znaczeniu dla rozwoju twórczości Maleckiego było malarstwo stimmungowe szkoły monachijskiej z jego dążeniem do autentyzmu malarskiej wizji krajobrazu o nasilonym, sugestywnym nastroju. Wpływ ten wyrażał się w prostocie motywów,…

„Niedziela” Władysława Aleksandra Maleckiego jest pierwszym dziełem jego autorstwa w Galerii Malarstwa Polskiego Muzeum Okręgowego w Rzeszowie, uzupełnia kolekcję i pozwala zobaczyć dzieło w nowym kontekście. Jednocześnie należy podkreślić, że jest to rzadki obraz na rynku antykwarycznym.

Władysław Aleksander Malecki (1836-1900). „Niedziela”, 1874, olej na desce, 20 x 23,5 cm, sygn. i dat. l. d.: „W. Malecki / 1874”, dzieło w ozdobnej ramie 40 x 42,5 cm

        Maria Stopyra
        kustosz       

Wybrana bibliografia:
Władysław Aleksander Malecki 1836 – 1900, Katalog wystawy monograficznej, przygotowanej pod kierunkiem Alojzego Obornego, Kielce 1999.
Krzysztofowicz-Kozakowska S., Stolot F., Historia Malarstwa Polskiego, [Kraków 2000].
https://culture.pl/pl/tworca/wladyslaw-malecki  20.06.2023 r.