TOBIE OJCZYZNO. Z DZIEJÓW ODDZIAŁÓW PODHALAŃSKICH (8 maja – 15 października 2018 r.)

Zalążkiem przyszłych polskich formacji górskich były Drużyny Podhalańskie, które wzorem Związku Strzeleckiego zaczęto tworzyć na Podhalu w 1913 r. Po wybuchu I wojny światowej Podhalanie walczyli w szeregach legionowych, przelewając krew o odzyskanie wolnej Ojczyzny. Listopad 1918 r. wyznaczył kolejny etap historii tych jednostek. Do Nowego Targu wyruszył oficer legionowy i rodowity góral płk Andrzej Galica z misją utworzenia Podhalańskiego Okręgu Wojskowego oraz sformowania pułków piechoty górskiej. Pierwszy i drugi utworzono na bazie austro-węgierskich pułków galicyjskich zaś pozostałe cztery swój rodowód wywiodły z oddziałów Błękitnej Armii gen. Hallera. W lutym 1920 r. została sformowana Dywizja Górska pod dowództwem płk. Andrzeja Galicy. Zapisała piękną kartę w wojnie polsko – bolszewickiej, walcząc z odwagą i poświęceniem z sowiecką ofensywą.

Po przejściu na etat pokojowy bazując na istniejących kadrach zorganizowano 1 i 2 Dywizje Górskie (w 1925 r. zostały przemianowane na 21 i 22 Dywizje Piechoty Górskiej). W ich szeregach żołnierze przechodzili specjalistyczne szkolenie do walki w terenie górskim a także upowszechniano wśród społeczeństwa swoje tradycje i folklor, co przekładało się na dużą sympatię Polaków do tego typu jednostek.

W latach II wojny światowej polskie oddziały górskie chwalebnie walczyły począwszy od pól bitewnych kampanii wrześniowej 1939 r., przez Narvik a skończywszy na pułkach strzelców podhalańskich AK walczących na terenie okupowanego kraju. Po wojnie tradycje podhalańskie odrodziły się m. in. w postaci 5 Pułku Strzelców Podhalańskich im. Andrzeja Galicy a obecnie ducha gór kultywuje 21 Brygada Strzelców Podhalańskich.

W oparciu o prywatne a także muzealne zbiory jak również przy dużej pomocy 21 BSP przygotowaliśmy wystawę „Tobie Ojczyzno. Z dziejów oddziałów podhalańskich”.  Znajduje się na niej 27 mundurów bojowych i galowych, broń, wyposażenie wojskowe, sprzęt wspinaczkowy, dokumenty,  fotografie. Wszystko to ukazuje niezwykłe bogactwo i koloryt tradycji podhalańskich w Wojsku Polskim. Ekspozycją tą chcieliśmy uhonorować setną rocznicę odzyskania niepodległości przez naszą Ojczyznę a także sto lat istnienia polskich jednostek górskich. Wystawa ta jest również swoistym hołdem złożonym wszystkim podhalańczykom, którzy walczyli i niejednokrotnie ginęli broniąc granic Niepodległej zarówno tutaj, na polskiej ziemi jak i za  granicami.

Wystawę można zwiedzać w budynku Muzeum Okręgowego w Rzeszowie od 8 maja do 15 października 2018 r.

Zapraszamy również do udziału w zajęciach edukacyjnych:

Tobie Ojczyzno. Z dziejów oddziałów podhalańskich – zajęcia muzealne o historii polskich oddziałów górskich na przestrzeni stu lat w formie prelekcji na wystawie połączonej z prezentacją eksponatów. 
Wiek uczestników: od 10 lat.
Czas trwania: 60 minut.

Kłobuk i ciupaga. Z tradycji góralskich w Wojsku Polskim (warsztaty)
Podhalańczycy to potoczne określenie polskich oddziałów górskich. Dlaczego akurat takie?  Co to takiego kłobuk? Po co żołnierzom kapelusze i peleryny? Skąd się wzięło pióro przy kapeluszu podhalańskim? O oddziałach górskich ale również o barwnych góralskich tradycjach i folklorze  opowiemy w czasie gawędy rysunkowej i warsztatów muzealnych, podczas których m. in. będzie można przymierzyć kapelusz podhalański- dlatego proponujemy zabranie aparatów fotograficznych.
Wiek uczestników: 7 – 13 lat.
Czas trwania: 60 – 90 minut.

Zapraszamy.

Rafał E. Kocoł