Loggie Watykańskie w Galerii Dąmbskich w zbiorach Muzeum Okręgowego w Rzeszowie (wystawa archiwalna)
Galeria Dąmbskich, pozostająca w zbiorach rzeszowskiego Muzeum słynie z kolekcji dzieł mistrzów europejskiego malarstwa. Pochodzący z jej zasobów zespół osiemnastowiecznej grafiki jest mniej znany publiczności odwiedzającej nasze Muzeum. 12 marca zostanie otwarta wystawa prezentująca ok. 40 cennych prac graficznych, przedstawiających wizerunki renesansowej polichromii w Loggiach Watykańskich. Ryciny wykonali w siedemdziesiątych latach XVIII wieku trzej rzymscy artyści; Pietro Camporese /1726- 1781/, Gaetano Savorelli /+1791/ i Giovanni Octaviani /1735- 1808/. Tematem ich wspólnego, rysunkowego i graficznego przedsięwzięcia było odtworzenie malarskiego wystroju Loggii Watykańskich z freskami projektu Rafaela, wykonanymi przez jego uczniów w latach 1517- 1519 w jednym z papieskich pałaców.
Dzieło dojrzałego renesansu, jakim jest architektura krużganków dziedzińca San Damaso, nazywanych Watykańskimi Loggiami powstało na zlecenie papieża Juliusza II, zaś rafaelowska polichromia dla jego następcy, Leona X. Rafael Santi /1483- 1520/, młody malarz, pochodzący z Urbino podejmował rownież działalność na polu architektury, lecz nie dorównywał w tej dziedzinie dwóm starszym mistrzom Bramantemu i Michałowi Aniołowi. Uzyskiwał jednak wspaniałe rezultaty jako projektujący architekturę wnętrz i wykonawca jej wystroju. Rafael sprawujący funkcję kuratora zabytków rzymskich znał doskonale starożytne ruiny Wiecznego Miasta łącznie odkrytym w poł. XV w. Domem Nerona, którego ściany ozdabiały malowidła w IV stylu pompejańskim. Owe groteskowe kompozycje stały się niewyczerpanym źródłem inspiracji dla rafaelowskich polichromii.
Freski w loggiach Dziedzińca San Damaso zajmują powierzchnię galerii o długości 65 metrów, złożoną z 13 przęseł. Pola sklepienne wypełniają sceny biblijne, zaś płaszczyzny filarów i pilastrów pokrywają kompozycje oparte na motywach antycznych grotesek i układów kandelabrowych. Na wydanie sztychów przedstawiających polichromię w krużganku watykańskiego pałacu wyraził zgodę Klemens XIII, dołączając swoje błogosławieństwo. Wówczas architekt Pietro Camporese opracował w formie poprawnych, dokumentacyjnych rysunków kanwę dla osiemnastowiecznych wizerunków fresków Rafaela z galerii dziedzińca San Damaso. Rytownik, Giovanni Octaviani powielał je żmudną techniką miedziorytu łączonego z akwafortą. Ostateczny wygląd uzyskiwały pod pędzlem Gaetano Savorellego, który malując gwaszem suchy, graficzny szkic przemieniał we wspaniałą, pełną życia miniaturę w soczystych barwach, bogatą w światłocieniowe efekty. Dwa rodzaje formatów wystawianych plansze określają ich tematy. Kwadratowe plansze przedstawiają biblijne epizody, ujęte w ramy iluzjonistycznej architektury. Kompozycje o kształtach wydłużonego prostokąta oddają groteski pokrywające filary i wewnętrzne ściany loggii.
Barbara Adamska
