Muzeum Okręgowe w Rzeszowie zakupiło do zbiorów rzemiosła artystycznego w Dziale Sztuki zabytkową kolekcję kobiecej garderoby wraz z zespołem akcesoriów /154 obiekty/. Pozyskanie cennego zbioru było możliwe dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury /Program Kolekcje muzealne – I nabór 2018/. Okazały zespół /153 zabytki/ zakupiono od kolekcjonerki Pani Hanny Szudzińskiej. Amerykańska suknia secesyjna została nabyta od osoby prywatnej za pośrednictwem Sopockiego Domu Aukcyjnego – Galerii w Gdańsku.
Tegoroczny zakup jest istotnym rozwinięciem projektów z lat 2016-17, których celem był rozwój jednej z wiodących kolekcji w naszej instytucji, tj. historycznych ubiorów oraz akcesoriów damskiej mody.
Muzealny zbiór kobiecej garderoby wzbogacił się o 23 zabytki dużej klasy, w tym kompletne suknie oraz elementy stroju /staniki, szale, nakrycia głowy oraz obuwie/. Pozyskane obiekty prezentują przemiany stylowe od 2 poł. XIX w. do l. 30. XX stulecia. Trzy szykowne suknie dzienne o zachodnioeuropejskiej proweniencji są doskonałym przykładem, trwającej w latach 1860-70 mody na krynolinę. Efektowna, amerykańska suknia na popołudniowe wyjścia została uszyta w Domu Mody M & A Shogren /założony w latach 90. XIX w. w Portland/, zgodnie z secesyjną, opływową linią. Staniki oraz koronkowe szale są elementami XIX- wiecznego długiego stroju. Francuskie i włoskie nakrycia głowy prezentują powiew moderny w modzie z l. 1915-30. Wyróżnia je często asymetryczna forma, zaskakujące wykończenie, m. in. kapelusz z Domu Mody House of Worth /jednego z najlepszych w Paryżu/, z 1915 r., czy elastyczne nakrycie w formie turbanu /wyrób rzymski z l. 30. XX w./. Sześć par obuwia to pantofle, czółenka i trzewiki z okresu 1886-1930, których krój i wykonanie to prawdziwy szewski majstersztyk. Obiekty skórzane i tekstylne pochodzą z Europy Zachodniej /w tym angielskie w oryginalnym pudełku/ oraz Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej /m. in. ślubne czółenka z 1886 r./. Na większości zakupionych egzemplarzy zachowały się wszywki firmowe, a na podeszwach obuwia tłoczenia, a nawet odręczny napis ujawniający pannę młodą rodem z Colorado Springs.
Zakup 53 wachlarzy do zbiorów rzemiosła artystycznego w sposób istotny powiększył i urozmaicił zgromadzony już zespół. Czas powstania obiektów obejmuje okres od 1. ćw. XIX stulecia do ok. 1920 r. Większość nabytków to wyroby zachodnioeuropejskie /głównie francuskie/, ale znalazły się także egzemplarze o proweniencji dalekowschodniej. W pokaźnym zespole wyróżniają się wachlarze luksusowe zachwycające finezją wykonania przy zastosowaniu różnorodnych technik zdobniczych. Pokrycia zrobione są z delikatnych tkanin /gaza jedwabna, satyna, atłas, ryps, tafta/, jak również z koronki klockowej, typu brukselskiego i Chantilly. Pozyskano też obiekty papierowe, m. in. z Japonii i Chin oraz paryski egzemplarz reklamowy. Dekoracje pokrycia neostylowe o tematyce rodzajowej; sceny dworskie, alegoryczne, także dalekowschodnie oraz kompozycje floralne, z ptakami w konwencji japonizmu opracowano głównie w technice gwaszu, także litografii. Niezwykle efektowne są obiekty haftowane cekinami, pajetkami, metalową nicią, a nawet rybią łuską /bardzo rzadki/. Znaczną grupę stanowią eleganckie wachlarze piórowe o pokryciu z piór strusia /także farbowanych, np. kobaltowo-fioletowe/, perlic, dzięcioła zielonego. Stelaże wykonane z cennych materiałów /drewno; np. heban, kość słoniowa, macica perłowa, róg, szylkret/ w większości są rzeźbione, polichromowane, złocone, dekorowane srebrną folią, inkrustowane. Interesującym nabytkiem jest owalny wachlarz kominkowy, z poł. XIX w., służący damie do osłaniania się przed żarem z kominka. Zespół uzupełniają obiekty typu płytkowego z drewna, kości słoniowej i szylkretu oraz egzemplarze segmentowe z papieru i tkaniny. Część zabytków jest sygnowana, a także zachowała oryginalne etui /tworząc kompletne zestawy/.
Pokaźny zasób damskich torebek poszerzył się i znacząco uzupełnił o 54 obiekty wyjątkowe pod względem formalnym, materiałowym i zdobniczym. Nabytki w dużej części są zachodnioeuropejskiej proweniencji, ale też środkowoeuropejskiej oraz ze Stanów Zjednoczonych, Dalekiego Wschodu i Egiptu. Najstarszy obiekt powstał na pocz. XIX w. w Amsterdamie, a najmłodszy w l. 50. XX w. za Oceanem. W licznym zespole znalazły się zarówno torebki dopełniające kreacje wieczorowe, jak i odpowiednie do stroju codziennego /znacznie rzadsze do zdobycia/. Ponad połowa obiektów to wyroby kaletnicze, m. in. eleganckie kopertówki z okresu art deco z barwionej, tłoczonej i złoconej skóry /np. japońska torebka w całości pokryta dalekowschodnimi scenami/. Interesującym nabytkiem jest torebka, z 2 poł. XIX w. wykonana #z futra norkowego, na łańcuszku z ozdobnym guzem. Dużą grupę stanowią zabytki tekstylne, wśród nich te najstarsze z XIX stulecia, w kunsztownie zdobionych srebrnych, złoconych i metalowych oprawach, ale także obiekty o nowoczesnej formie z l. 20. i 30. XX w. Zakupiono cenne egzemplarze wyszywane szklanymi koralikami, m. in. woreczek oprawiony w srebrną ramkę z nowojorskiej manufaktury S. Cottle & Company, z ok. 1910 r., a także pojedyncze torebki, m.in. haftowana metalową nicią, czy wykonana techniką makramy. W zbiorze znalazły się również wyroby wykonane z metalu, w tym srebrne, pozłacane woreczki z siatki kolczugowej, a także niezwykle interesujące pod względem formy i przeznaczenia; tj. carry all, tzw. niezbędnik; francuski, z ok. 1900 r., zdobiony emalią, z zachowaną zawartością oraz châtelaine, czyli przybornik; niemiecki, z ok. 1880 r., kompletny, z czterema akcesoriami na łańcuszkach. Ciekawostką są dwie maleńkie torebki dla lalek z siatki kolczugowej, z pocz. XX w. Znaczna część nabytków posiada oryginalne wszywki firmowe, punce, lusterka, zintegrowane portfele, ale też zachowane bilety z podróży, a nawet fotografię kobiety z 1910 r.
Kolekcja damskich akcesoriów zyskała także 18 damskich parasolek; rzadkich obiektów na rynku kolekcjonerskim. Nabytki pochodzące z okresu od ok. 1870 r. do lat 40. XX w. są głównie zachodnioeuropejskiej proweniencji, ale też wykonane w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Ta grupa zabytków prezentuje dużą różnorodność, pod względem funkcji oraz materiałów, których użyto do wykonania pokrycia, a także rączek obiektów. Zakupiono zarówno parasolki codzienne, jak też egzemplarze przeznaczone do kreacji odświętnych /w intensywnym kolorze i z dekoracją niegdyś pasującą do całości stroju/. Pokrycia obiektów wykonano z różnych tkanin /bawełna, mora, atłas, len, nylon/, niektóre zdobione mereżką, wykończone koronką, frendzlą. Godne zainteresowania są rączki parasolek zrobione z rozmaitych materiałów /drewno, srebro, porcelana, szkło, bakelit/, o fantazyjnych formach, np. w kształcie srebrnej, łabędziej głowy lub szklanej półkuli z trójwymiarowym wizerunkiem psa. Pozyskane obiekty to unikatowe zabytki kultury materialnej o charakterze użytkowo – dekoracyjnym. Drobne akcesorium kobiece wzbogaciło się o kilka interesujących obiektów, m. in. francuski karnecik balowy, z ok. 1880 r. i niemieckie szpilki do gorsetu z 2. poł. XIX w., a także dwa srebrne etui /puderniczka i papierośnica/ o warszawskiej proweniencji, z lat 20. i 30. ubiegłego wieku.
Zakupienie tak okazałej kolekcji kobiecej garderoby wraz z zespołem akcesoriów nie tylko znacząco wzbogaciło zbiory Muzeum Okręgowego w Rzeszowie o cenne obiekty o charakterze unikatowym, niespotykane na polskim rynku, ale przede wszystkim pozwoli naszej instytucji wyróżnić się spośród krajowych ośrodków posiadaniem wyjątkowego pod względem zasobności i artyzmu zbioru; z analogiami w europejskich, a nawet światowych muzeach.
Nabyta kolekcja będzie eksponowana w Muzeum Okręgowym w Rzeszowie od 7 listopada 2018 r. do 18 maja 2019 r., natomiast uroczysta prezentacja dla publiczności odbędzie się 11 listopada 2018 r., o godz. 16.30 w Gmachu Głównym, przy ul. 3 Maja 19.
autorka projektu, kuratorka
Beata Kuman
